پیشینه ی ماساژ و طب سنتی

ماساژ در طول تاریخ

از زمان های بسیار کهن، بشر برای درمان دردها و ناتوانی های خود از روش های مختلف استفاده می کرده است. با ورود بشر به عصر زندگی گروهی و اجتماعی، انسان ها متوجه درمان دردها و ناهنجاری های همنوعان خود گشتند و برای این کار از دو روش متمایز استفاده می نمودند: یک خوراندن دارو و دیگری استفاده از روش های درمانی با کمک دست یا ابزار مختلف. استفاده از دست و فشار روی نقاط مختلف بدن از زمان های بسیار دور در شرق رایج بوده و ردپای آن را می توان در طب سنتی امروز نیز مشاهده نمود. هدف از انجام این گونه اعمال تسکین درد بیمار بدون استفاده از دارو و با کمک دست ها بود. درمانگر می تواند یک تکنیسین باشد یا یک درمانگر. یک تکنسین اجازه دارد ماساژ را به عنوان یک مهارت دستی انجام دهد اما یک درمانگر علاوه بر اجازه استفاده از تکنیک های دستی، پیرامون آناتومی، فیزیولوژی، پاتولوژی و روان شناسی انسان نیز اطلاعاتی دارد و این آگاهی را هنگام تمرین و کاربرد ماساژ به کار می گیرد. تصویری که عموم مردم از ماساژ دارند و بارها در مجلات و مقالات تکرار شده، این می باشد که ماساژ را تکنیکی عارفانه می دانند و معتقدند که ماساژ از طریق شهود و قدرت درونی به مرحلۀ زبده گی و حرفه ای می رسد.

ممکن است تصور گردد که درمانگرهای مجرب به طور شهودی کار می نمایند اما در واقع آنها آنچه را که از پیش آموخته اند به کار می برند. در ماساژ درمانی، تکنیک های ماساژ به طور شهودی کسب نمی گردند، بلکه مهارت های آن اصول و توجیه علمی دارد و با تمرین، مطالعه و تجربه، پالایش تر و دقیق تر می گردد. اسناد تاریخی نشان می دهد ماساژ قدیمی ترین شکل درمان جسم و روح می باشد. یکی از نخستین مراجع مکتوب در رابطه با ماساژ را می توان در کتاب طب سنتی چینی یافت که تاریخ آن به قبل از میلاد باز می گردد که در آن ماساژ ماهیچه ها و پوست از شایع ترین شیوه های درمان است. داستان ماساژ یا تاریخچه ماساژ درمانی به حدود ۲۷۰۰ سال قبل بر می گردد. در متن کتاب امپراتور زرد (کتاب مرجع طب داخلی چین)، برای درمان فلج و تب و لرز به ماساژ پوست و پا توصیه گردیده است.

سیری در روند ماساژ درمانی

با سیری در تاریخ متوجه می شویم که ماساژ در تمام ملل و با فرهنگهای مختلف مرسوم بوده و شاید دلیل رواج آن عامه پسند بودن آن نزد تمام مردم باشد. در گذشته مردم بدون اینکه از تأثیرات فیزیولوژیکی و درمانی ماساژ آگاهی داشته باشند از آن استفاده می نمودند. برای نمونه در ضرب دیدگی ها اولین اقدام آنها تکان دادن و یا مالش عضو صدمه دیده بوده است. در میان ملل و اقوامی که در گذشته از ماساژ به شکل وسیع تری استفاده می نمودند می توان از مصری ها، ایرانیان، یونانیان، چینی ها و ژاپنی ها نام برد و همین طور از بین دانشمندان و اطباء قدیمی که از تکنیک های ماساژ استفاده می کردند می توان به “بقراط” و “ابوعلی سینا” اشاره نمود. بقراط به نتایج سودمند مالش و ماساژ در تأمین و بازگرداندن نیروی عضلانی افراد ناتوان تا حدی پی برد و برای درمان بعضی از عوارض مفصلی و عضلانی از این روش ها استفاده کرد.

ماساژ از دیرباز به عنوان نوعی درمان مطرح بوده و مطالعات تاریخی نشان می‌دهد که مالش بدن در بین انسانهای اولیه و تمدن های باستانی وجود داشته است. هندیان از ماساژ در ورزش‌های تنفسی استفاده می نمودند. مصریان و ایرانیان نیز انواع مختلف ماساژ را جهت درمان بکار می‌بردند. نمونه های زیر بخشی از کاربردهای ماساژ در زمان باستان نشان می دهد:
• بقراط (۴۶۰ – ۳۸۰ قبل از میلاد) از ماساژ آرام، بعد از جا انداختن شانه بهره می برد.
• ابوعلی سینا (۱۰۳۷ – ۹۸۰) ماساژ را برای پخش کردن مواد زائدی که در عضلات تشکیل شده پیشنهاد می‌کرد که باعث رفع خستگی می‌شد.

در کتب پزشکی، ماساژ و تمرین درمانی یکسان آورده شده ولی “کلین سوئدی” اولین فردی بود که سعی کرد این دو را تفکیک کند. وی با انتشار کتاب جیبی ماساژ در سال ۱۸۹۵ جدایی این دو را بیان کرد و گفت ماساژ تمرین‌ درمانی نمی باشد. در سال ۱۸۱۳ اولین کالج آموزش ماساژ در استکهلم تأسیس گردید و توسط دانشجویان این کالج ماساژ سوئدی به عنوان یک روش استاندارد به جهانیان شناسانده شد. بین سالهای ۱۸۸۴ تا ۱۹۱۸ ماساژ به عرصه پزشکی و درمان پا گذاشت و این همزمان با شروع کار فیزیوتراپی بود. در سال ۱۹۰۰ “هوفا” کتاب خود به نام «تکنیک‌های ماساژ» را در آلمان به چاپ رسانید که هنوز هم اساس کلیه کتب درسی مرجع ماساژ به کار گرفته می‌ گردد.

سپس “دکتر منل” در سال ۱۹۱۷ کتاب خود به نام «درمان فیزیکی به وسیله حرکت درمانی پولاسیون و ماساژ» را به نگارش در آورد. وی به طور مستمر در زمان حیاتش تا سال ۱۹۵۷ جهت آگاهی جامعه پزشکان با اهمیت و فواید ماساژ کوشش کرد.
از سال ۱۹۸۰ درمان با ماساژ به سرعت گسترش پیدا کرد و امروزه در صورتی که ماساژ به خوبی و با مهارت به کار گرفته گردد به عنوان بخش مهمی در حفظ سلامتی و درمان مطرح می‌ شود. از سال ۱۹۹۳ ماساژ به عنوان سومین دسته از اشکال متعدد طب تکمیلی طبقه‌بندی شد. امروزه نیز از ماساژ با اهداف مختلف و به شکل وسیع و گسترده ای استفاده می کنند و به ویژه در درمان دردهای عضلانی و مفصلی جایگاه ویژه ای را نسبت به سایر روش های درمانی به خود اختصاص داده است. ماساژ همچنین در توانبخشی و بازتوانی بیماری های مختلف به شکل خاصی به کار می رود.